bipekkan

Tesadüfen forumu gezerken bu konuya rastladım.
Verilen şemada bir ad. 2N3055' in 5 amper verebilmesi bir tarafa önemli bir eksiklik Var Diğer taraftan olması gereken bir yığın açıklamada yok malesef. Örneğin trafonun verimide dikkate alınarak ( 24 V x 5 A + 1.15 = 138 Watt = ~150 Watt) olmalı. İlkin devrede verilen 24 volt zenerin özelliği belirtilmemiş. Eğer buraya standart bir zener kullanırsanız Zener kısa zamanda aşırı ısınır ve yanar. D2-C2 ve R1(4.7 k pot) kombinasyonu devredeki haliyle (+) ve (-) adeta zener üzerinden kısa devre edilmiş durumdadır. Burada zenerden akacak akımın kullanılan zenerin gücüne göre sınırlandırılması gerekir. Bunun içinde C2R1 ve D2' nin eksi uçlarının birleştiği noktanın şase ile bağlantısı kesilerek araya 1k veya üstü uygun (kullanılacak zenerin watt' ına uygun) bir direnç konulacaktır. Diğer bir değişle bu nokta artık 1K direnç ile şaseye bağlanmalıdır. 1 K değeri ~10 mA zener akımı için uygun sayılabilir. Diğer bir nokta 2N3055' in kollektör akımının 15 amper olması tek başına yeterli bir veri değildir. Burada önemli olan 5 amper çekilirken bu transistörün üzerinde düşecek voltaj ve dolayısıyla harcanan güç en önemli noktadır. Bu transistörün üzerinde oluşacak ısı ve bunun dağıtılması en büyük sorundur. 24 VAC doğrultulursa x ~1.41= ~34 VDC elde edilir. Şöyle kabaca bir hesap yaparsak çıkışta 30 V üzerinden 5 amper çekersek transistör üzerinde düşen gerilim 4 volt x 5A= 20 Watt çıkış gerimini 1 Volt yaparsak transistör üzerinde düşen gerilim 33 volt x 5A= 165 watt güç harcanır. Ve bunu dağıtacak soğutucu yüzeyi K5' e göre ~ 825 cm2 dir ve bu alanın pratikte hiç bir anlamı YOKTUR.
Bu nedenle genellikle devrede kullanılan transistörün de tipine az da olsa bağlı olmakla birlikte (2N3773 gibi) bu şekilde dizaynı yapılan ayarlı güç kaynakları transistör başına çekilecek akım bir amper (Max.1.2 A) olarak düşünülür ve alt transistör gruplarıda buna göre seçilir.
Aslına bakarsanız bu şemayı pek gözüm tutmadı. Kullanılan pot. lineer çalışamaz ve geri beslemeli devreler kadar iyi regülasyon yapamaz. Ayrıca R 5-6 dirençleride devreden çekilen akım 5 amper gibi değerlere yaklaştıkça el yakacak kadar ısınır. Bu dirençlerin Watt' lı seçilmesi gerekir.
LM317' gibi bir IC' ye PNP güç transistörleri ilave edip kullanmak bence çok daha basit ve etkilidir.